Defi یا دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) چیست؟ (راهنمای جامع)

پیش گفتار

دیفای، DeFi یا امورمالی غیرمتمرکز، یکی از اصطلاحات پر استفاده در بلاکچین و حوزه کریپتو است که  فعالان یا علاقه مندان به ارزهای دیجیتال باید بااین مفهموم آشنایی داشته باشند، چراکه بسیار کاربردی و جذاب است.

این جذابیت از غیرمتمرکز بودن آن نشات گرفته که باعث می‎‎‎‎‎‎شود دراین حوزه با اعتماد و کنترل بیشتری عمل کنیم. درادامه به بررسی کامل دیفای (DeFi)، و مسائل مربوط به آن خواهیم پرداخت.

دیفای (DeFi) چیست ؟

Decentralized Finance یا به اختصار DeFi، به معنی امورمالی غیرمتمرکز است، که تمام مفاهیم سیستم مالی را شامل می‎‎‎‎‎‎شود. صرافی ها، خدمات بانکی، وام دهی، بیمه، استیبل کوین ها و... همگی کاربردهای دیفای هستند. 

درحال حاضر بیشترین برنامه های DeFi در بستر شبکه اتریوم ایجاد می‎‎‎‎‎‎شوند، بااین حال بلاکچین های دیگر نیز، ازاین فناوری پشتیبانی می‎‎‎‎‎‎کنند. بااین که چندسال از ظهور این مفهوم می‎‎‎‎‎‎گذرد، اما هنوز هم یک فناوری نوپا به حساب می‎‎‎‎‎‎آید و همچنان زیرساخت ها و مقررات آن درحال توسعه و گسترش می‎‎‎‎‎‎باشد.  

هدف اصلی دیفای (DeFi)، حذف شخص سوم در سیستم های مالی است. قبل از اینکه بخواهیم در مفهوم و کاربردهای DeFi عمیق شویم، بهتر است تفاوت های آن با سیستم سنتی ( امورمالی متمرکز ) را بررسی کنیم، این مقایسه به درک و شناخت بهتر این مفهوم، کمک می‎‎‎‎‎‎کند.  

مقایسه امورمالی متمرکز با DeFi

برای نمونه؛ سیستم بانکداری در امورمالی متمرکز و امورمالی غیرمتمرکز (DeFi)، را مقایسه می‎‎‎‎‎‎کنیم :  

1- سیستم های مالی متمرکز:

درست مشابه بانک های خودمان عمل می‎‎‎‎‎‎کند، یک نهاد یا شرکت خاص (بانک)، کنترل کاملی بر تمام دارایی ها و تراکنش های ما خواهد داشت. علاوه براین بانک در ازای خدماتی که به ما می‎‎‎‎‎‎دهد، کارمزد های گزافی درخواست می‎‎‎‎‎‎کند. ممکن است با سفرکردن از خدمات بانک محروم شویم. همچنین برای درخواست یک وام، مدت طولانی باید در انتظار باشیم و بحث زمان، تنها یکی از چالش های وام گرفتن از بانک هاست.

2- سیستم های مالی غیرمتمرکز:

برخلاف روش قبلی نیاز به یک شخص سوم نخواهد داشت، بنابراین کنترل کامل دارایی ها و تراکنش های ما، برعهده خودمان است. به علت حذف واسطه، کارمزد نیز حذف می‎‎‎‎‎‎شود و نیازی به پرداخت هزینه های گزاف نداریم. در سراسر دنیا به آن دسترسی داریم. و اگر نیاز به یک وام فوری داشته باشیم، می‎‎‎‎‎‎توانیم در مدت بسیاری کوتاهی وام خودرا دریافت کنیم.

دراین مثال متوجه چند مزیت DeFi، نسبت به روش سنتی آن شدیم:

1- حذف شخص سوم

2- حذف کارمزد

3- سرعت بالا

4- دسترسی بالا

به طور خلاصه؛ DeFi یک سیستم مالی غیرمتمرکز است که بدون نیاز به هیچ ارگان یا نهادی به افراد اجازه انجام تراکنش با سرعت و امنیت بالاتر، بدون پرداخت کارمزدهای سنگین و به صورت نظیر به نظیر (P2P) را ارائه می‎‎‎‎‎‎دهد، و شمارا قادر می سازد بدون پرداخت سود، هرمقدار پولی را قرض بگیرید. 

کاربردهای دیفای (DeFi) چیست

1- سیستم وام دهی

سیستم وام دهی، یکی از موارد پرکاربرد در DeFi است. Compound و Nexo از معروفترین پلتفرم هایی هستند که دراین حوزه فعالیت می‎‎‎‎‎‎کنند. این سیستم به این گونه کار می‎‎‎‎‎‎کند که برخی افراد دارایی های خودرا در استخرهای نقدینگی قرار می‎‎‎‎‎‎دهند و در ازای آن سود دریافت می‎‎‎‎‎‎کنند. در عوض، افرادی که نیاز به وام دارند از این نقدینگی قرض می‎‎‎‎‎‎گیرند. این خدمات روی بلاکچین های عمومی عرضه می‎‎‎‎‎‎شود، بنابراین شفافیت بالایی دارد و کاملا قابل اعتماد است.

برای دریافت وام، نیازی به ارائه چک، سفته یا ضامن نخواهید داشت، نیازی به احراز هویت های پیچیده و طولانی نخواهید داشت، همچنین نیازی به انتظار کشیدن نخواهید داشت و بلافاصله می‎‎‎‎‎‎توانید وام خودرا دریافت کنید. برای این کار کافی است دارایی های دیجیتال را به عنوان وثیقه، گرو بگذارید و به صورت آنی، وام خود را دریافت کنید.   

2- خدمات بانکی

این فناوری به عنوان امورمالی نام گذاری شده، بنابراین ارائه خدمات بانکی از اصلی ترین کاربردهای DeFi به حساب می‎‎‎‎‎‎آید. خدمات بانکی شامل موارد زیادی می‎‎‎‎‎‎شود، که بیمه و ارائه استیبل کوین ها بخش های اصلی آن می‎‎‎‎‎‎باشد. 

استیبل کوین، به معنی دارایی های دیجیتالی است که پشتوانه مالی دارند و ارزش آن ها همیشه ثابت است ( برای مثال؛ یک USDT همیشه برابر با یک دلار آمریکاست ). نیاز به ارائه استیبل کوین که ارزش ثابتی داشته باشد و غیرمتمرکز باشد (توسط یک شخص خاص کنترل نشود) به شدت احساس می‎‎‎‎‎‎شود، چراکه دارایی های دیجیتال نوسانات بالایی دارند و برای معاملات، پرخطر هستند. این استیبل کوین ها برای استفاده جایگزین می‎‎‎‎‎‎شوند تا از خطراتی که از نوسانات ارزهای دیجیتال ناشی می‎‎‎‎‎‎شود، جلوگیری کنیم. 

بیمه؛ تعریف بیمه در DeFi تفاوت چندانی با بیمه های سنتی ندارد و تعریف آن واضح است، شما می توانید بیمه در DeFi را به عنوان یک استراتژی مطلوب برای پوشش ریسک و محافظت در برابر رویدادهای خارج از کنترل، در نظر بگیرید. درواقع برای جلوگیری از خطرات غیرقابل پیش بینی در از دست دادن سرمایه خود می توانید از انواع مختلفی از بیمه ها در DeFi استفاده کنید.

3- صرافی های غیرمتمرکز "Dex"

صرافی های غیرمتمرکز که به دکس (DEX) معروف هستند، از دیگر کابردهای جذاب دیفای به حساب می‎‎‎‎‎‎آید. این صرافی ها به کاربران اجازه می‎‎‎‎‎‎دهند بدون نیاز به واسطه، معاملات خودرا به انجام برسانند و از آن جایی که واسطه ای درکار نیست میزان کارمزدها بسیار کاهش پیدا می‎‎‎‎‎‎کند، این معاملات به طور مستقیم بین کیف پول های کاربران و توسط قراردادهای هوشمند انجام شده و با کمک فناوری مرجع کل توزیع شده، حملات کلاهبرداری و هک شدن تا حد بسیار بالایی کاهش پیدا می‎‎‎‎‎‎کند. پنکیک سوآپ "Pancakeswap"، وان اینچ "1Inch" و یونی سوآپ"Uni Swap" برخی از صرافی های غیرمتمرکز محبوب هستند.

امورمالی غیرمتمرکز (DeFi)، چه مزیت ها و معایبی دارد؟

همانطور که گفته شد DeFi یک فناوری جدید به شمار می رود و نمی توان گفت خالی از اشکال است اما با توسعه و صرف زمان، به مرور اشکالات آن نیز رفع خواهد شد، برخی از مزایا و معایب آن را بررسی می کنیم.

الف- معایب احتمالی:

1- احتمال خطا از سوی کاربر؛ DeFi با حذف واسطه ها تمام مسئولیت دارایی را برعهده خود کاربران قرار داده و این علاوه بر نکات مثبتی که دارد ممکن است گاهی مشکل ساز شود. برای مثال با فراموش کردن کلید خصوصی نمی‎‎‎‎‎‎توانید از بانک مرجع حساب خودرا بازیابی کنید چراکه دیگر بانک مرجعی وجود نخواهد داشت و با گم کردن کلیدخصوصی خود دسترسی به حساب خودتان را از دست خواهید داد. بنابراین همواره به این توجه کنید که مسئولیت دارایی شما، تنها برعهده شخص شما خواهد بود.  

2- رابط کاربری نامطلوب؛ این فناوری ممکن است برای کاربران مبتدی چالش برانگیز و کمی پیچیده باشد. 

3- سرعت پایین؛ با افزایش تعداد تراکنش ها، ممکن است سرعت تراکنش ها کاهش پیدا کند. 

ب-مزیت ها:

فناوری دیفای، مزیت های بسیاری ارائه می‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎دهد، برخی از این مزیت ها شامل موارد زیراست:

1- صرفه جویی در هزینه به علت حذف کارمزدهای گزاف

2- حذف واسطه ها

3- دسترسی به اطلاعات بدون سانسور و شفافیت بالا

4- قدرت تصمیم گیری و کنترل

دقت داشته باشید به هنگام استفاده از DeFi، مدیریت دارایی ها برعهده شخص شما خواهد بود، واین شما هستید که مفاد هر قرارداد هوشمند را تعیین می‎‎‎‎‎‎کنید.

سخن پایانی 

دراین مقاله به زبان ساده با مفهوم امورمالی غیرمتمرکز (DeFi)، نحوه ی کار آن و کاربردهای آن در موارد مختلف آشنا شدیم و مزیت ها و معایب احتمالی استفاده از آن هارا بررسی کردیم. همانطور که گفته شد، دیفای یک فناوری جدید به حساب می‎‎‎‎‎‎‎آید و بروز برخی مشکلات یک امر طبیعیست.  امید می‎‎‎‎‎‎‎رود با رشد روزافزون این صنعت و ایجاد راهکارهای مقیاس پذیر، این مشکلات به مرور زمان برطرف شود.  

مهم ترین نکته که باید به هنگام استفاده از DeFi به خاطر داشته باشید، این مسئله است که سیستم مدیریت و کنترل کامل سرمایه برعهده شخص شماست، بنابراین قبل از انجام هر تراکنش به آدرس کیف پول آن دقت کرده و همچنین از کلید خصوصی حساب خود محافظت کنید. درآخر اگر سوال یا شبهه ای دراین رابطه برایتان وجود داشت، آن را درقسمت نظرات با گروه عصر متاورس درمیان بگذارید.