
برنامه غیرمتمرکز Dapps چیست (به زبان ساده) - کاربرد Dappها
پیش گفتار
برنامه های غیرمتمرکز (Dapps) به زبان ساده به معنای؛ برنامههای دیجیتالی است که روی بلاکچین ایجاد و توسعه پیدا میکنند و به صورت کاملا غیرمتمرکز مدیریت میشوند. درواقع هر پلتفرمی که به صورت غیرمتمرکز و دربستر بلاکچین ایجاد شود را یک برنامه غیرمتمرکز میگویند. این ها شامل؛ متاورس ها، صرافیهای غیرمتمرکز (DEX)، پلتفرمهای خدمات دیفای (DeFi) و ... میشوند.
پیش از عمیقتر شدن در Dappها، بهتر است نگاهی به سیستمهای غیرمتمرکز بیاندازیم. تا مفهوم غیرمتمرکز را دریابیم.
سیستم غیرمتمرکز چیست ؟
برای درک سیستمهای غیرمتمرکز، آن را با یک سیستم متمرکز مانند سیستم بانکداری سنتی مقایسه میکنیم :
در سیستم بانکداری سنتی، افراد پولهای خودرا دراختیار یک سازمان خاص قرار میدهند. مدیریت و کنترل تمام سرمایهها برعهده یک شخص یا ارگان خاص است. بنابراین مدیریت به یک شخص خاص متمرکز شده و افراد توانایی این را ندارند تا نظارت و کنترل کاملی بر سرمایه خود داشته باشند. همچنین افراد نمیتوانند درباره سودهای بانکی، نحوه نگه داری سرمایه و دیگر تصمیمهای مهم، نظرات خودرا اعلام کنند.
و یا افراد نمیتوانند از هرجای دنیا به این سیستم ها دسترسی داشته باشند و با تغییر موقعیت جغرافیایی، دسترسی به خدمات بانک را از دست خواهند داد. درمقابل در سیستمهای غیرمتمرکز :
افراد فارق از موقعیت اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی میتوانند از حقوق برابری برخوردار باشند. هریک از افراد جامعه میتواند درباره تصمیمات مهم نظر خودرا اعلام کند. و مهمترین ویژگی این است که؛ سیستمهای غیرمتمرکز متعلق به یک شرکت یا ارگان خاص نبوده و توسط جامعه کاربران و با حقوقی برابر در رای گیری، مدیریت میشوند. همچنین شما نیاز به یک شخص ثالث نخواهید داشت و درنتیجه نیازی به پرداخت هزینه کارمزد نداشته و در هزینه و وقت، صرفه جویی میکنید.
اما برنامه های غیرمتمرکز چیست و چگونه تمرکززدایی دراین سیستم ها امکان پذیر خواهد بود، بدون اینکه امنیت کاربران به خطر بیافتد ؟
برنامه غیرمتمرکز Dapp چیست ؟
Decentralized Application یا به اختصار Dapp، به معنای برنامه غیرمتمرکز است. یک برنامه دیجیتالی که به جای یک رایانه واحد، روی یک شبکه بلاکچین P2P (همتا به همتا)، اجرا میشود. این برنامه ها از کنترل و اختیار یک شخص یا سازمان خاص خارج بوده و برای اهداف گوناگونی از جمله؛ بازیهای بلاکچینی، امورمالی غیرمتمرکز (DeFi)، رسانههای اجتماعی، برنامههای Web 3.0 و... کاربرد دارند.
درحوزه کریپتو، Dapp ها دریک شبکه بلاکچین (یک محیط عمومی بدون سانسور، غیرقابل تغییر، غیرمتمرکز و به صورت منبع باز) اجرا میشوند که از کنترل هر مرجعی عاری است.
یک رسانه اجتماعی مانند توییتر را نظر بگیرید، اگر توییتر یک برنامه غیرمتمرکز بود، هرکاربر میتوانست پیامهایی منتشر کند، اما پس از ارسال پیام قادر به حذف یا تغییر آن نبود. و حتی سازندگان و توسعه دهندگان برنامه نمیتوانستند یک پیام را حذف یا دستکاری کنند.
برنامه غیرمتمرکز چگونه مدیریت می شود ؟
برای مدیریت چنین برنامههایی، عموما از دائو DAO (سازمان مستقل و خودگردان) ها استفاده میکنند. دائو یک محیط غیرمتمرکز است که تمام کاربران میتوانند درباره یک تصمیم رای گیری کنند و یا خودشان یک تصمیم را برای رای گیری ایجاد کنند تا دیگران به آن رای مثبت یا منفی دهند. دائو ها کمک میکنند تا بدون به خطر افتادن امنیت، یک برنامه را به صورت غیرمتمرکز مدیریت کنیم.
برای تصمیم گیری در دائو هر پروژه، نیاز به توکن بومی آن خواهید داشت. به عنوان نمونه، دیسنترالند دارای یک توکن اختصاصی با نماد MANA است و همچنین دارای یک دائو برای مدیریت. شما میتوانید برای رای گیری و شرکت در تصمیمهای مهم دیسنترالند، در دائو این پروژه شرکت کنید. و با دراختیار داشتن توکنهای MANA، به یک تصمیم رای دهید. هر توکن MANA نماینده یک حق رای است و بادراختیار داشتن 100 توکن MANA میتوانید به یک تصمیم 100 رای مثبت یا منفی اتخاذ کنید.
توجه داشته باشید، تمام وظایف در برنامههای غیرمتمرکز برعهده قراردادهای هوشمند است. این قراردادها هستند که اجازه میدهند بدون دخالت و به صورت خودکار، اجرای امور ممکن شود.
یک برنامه غیرمتمرکز (Dapp)، چه ویژگی هایی دارد ؟
1- غیرمتمرکز است :
در بالا این مفهوم توضیح داده شد. اگر نیاز به اطلاعات بیشتر راجع به سیستمهای غیرمتمرکز دارید، به مقاله "مفهوم تمرکززدایی" مراجعه کنید.
2- متن باز است :
متن باز بودن یکی از اصلی ترین ویژگیهای Dapp هاست. متن باز به این معناست که کدهای هسته برنامه، به صورت عمومی برای تمام افراد قابل مشاهده است. دراین صورت میتوانیم اعتماد بیشتری داشته باشیم. همچنین این امر امنیت یک برنامه را تقویت میکند، چراکه کاربران میتوانند کدهای هسته را مشاهده کنند و درصورت مشاهده هرگونه ایراد یا خطا، آن را برطرف کنند. زمانی که نیاز به یک تغییر را احساس میکنیم، با ایجاد یک تصمیم اجازه میدهیم تا باقی افراد به تصمیم ما رای دهند، و درصورت توافق، تغییرات اعمال خواهند شد.
3- ایجاد انگیزه میکند :
کاربران باید انگیزه کافی برای شراکت و تعامل و همچنین تایید و اعتبارسنجی شبکه داشته باشند. بنابراین یک برنامه با ارائه پاداش ها درقالب توکنهای رمزنگاری شده، باید این انگیزه را به کاربران اهدا کند.
4- پروتکلی برای اجماع :
به مقاله "الگوریتمهای اجماع"، رجوع کنید.
بنابراین هر برنامه غیرمتمرکز (Dapp) آرمانی، باید چهار ویژگی؛ تمرکززدایی، ایجاد انگیزه، منبع باز بودن و الگوریتم اجماع را دارا باشد.
مزیت های Dapp ها
ایمن :
هنگامی که قرارداد هوشمند در هسته برنامه و روی بلاکچین مستقر شد، شبکه به طور همیشگی و بی وقفه میتواند به کاربرانی که به دنبال تعامل با قرارداد هستند، خدمت رسانی کند. بنابراین درصورت بی خطا بودن قرارداد هوشمند، حمله هکرها غیرممکن خواهد بود.
حریم خصوصی :
از مهمترین مزیتهای Dapp ها میتوان به توانایی برنامه در حفظ حریم خصوصی کاربران اشاره کرد. کاربران برای استفاده از عملکرد این برنامه، نیازی به ارسال اطلاعات شخصی خود ندارند و Dapps از قرارداد های هوشمند برای تکمیل تراکنش ها بین دوشخص ناشناس، بدون اتکا به یک شخص سوم یا یک مرجع مرکزی استفاده میکند.
شفافیت :
از دیگر مزیتهای این برنامه ها، شفافیت بالا و عدم سانسور اطلاعات است. هیچ شخصی نمیتواند کاربران را از انجام تراکنش ها، استقرار در Dapp و همچنین دسترسی به اطلاعات بلاکچین محروم کند.
یکپارچگی در اطلاعات :
دادههای ذخیره شده بر بلاکچین به هیچ وجه قابل تغییر و انکار نمیباشد و هکر ها توانایی جعل یا تغییر معاملات و دادههای دیگران، که قبلا برای عموم منتشر شده را نخواهند داشت.
معایب Dapp ها
در عوض معایبی که به Dapps وارد میباشد را میتوان به این شکل بیان نمود که :
استفاده از dApps به علت نوپا بودن، هنوز درمراحل آزمایشی قرار دارد و از همین جهت ممکن است مستعد مشکلاتی باشد، مشکلاتی مانند عدم مقیاس پذیری، به ویژه درمواردی که یک برنامه نیاز به محاسبات قابل توجهی دارد و شبکه را بیش از حد بارگذاری کرده و باعث تراکم شبکه میشود.
دیگر مسئله مورد توجه، اصلاحات در کد و بروزرسانی ها میباشد. پس از استقرار dApp به منظور ایجاد پیشرفت و یا رفع باگهای امنیتی نیازمند تغییرات مداوم خواهد بود و طبق گفته اتریوم، انجام به روزرسانیهای موردنیاز درDapp برای توسعه دهندگان چالش برانگیز خواهد بود، چراکه تغییر کدهای منتشر شده دربلاکچین کار دشواری میباشد. پس یک نگاه اجمالی به مزایا و معایب Dapps میاندازیم.
گفته شد حریم خصوصی کاربران را ارتقا میدهد، دربرابر سانسور مقاوت میکند، پلتفرم انعطاف پذیر توسعه dApps را امکان پذیر میکند و در عوض ممکن است مقیاس پذیر نباشد، انجام اصلاحات کد موردنیاز سخت است و توسعه یک رابط کاربرپسند چالش برانگیز است.
تفاوت برنامه غیرمتمرکز (Dapp) و برنامه متمرکز (Capp)
یک برنامه متمرکز متعلق به یک شرکت واحد بوده و نرم افزار کاربردی آن روی یک سرور، که تحت کنترل شرکت آن است، قرار میگیرد. اما برنامه های غیرمتمرکز یا dApps برخلاف برنامههای متمرکز، روی یک بلاکچین همتا به همتا "P2P" از رایانه ها کار میکنند و این قابلیت را به کاربران میدهد تا به جای تکیه بر یک شرکت واحد یا شخص سوم، به صورت مستقیم و بدون نیاز به ارائه اطلاعات شخصی تراکنشهای خود را به انجام برسانند.
توییتر، نتفلیکس، فیس بوک، اینستاگرام، بانک ها و سایر موسسات مالی ازبرنامههای متمرکز استفاده میکنند تا اجازه دسترسی آنلاین از حسابهای مشتریان خود را داشته باشند، در عوض peepeth یک شبکه جایگزین برای توییتر، نمونه ای از یک برنامه غیرمتمرکز میباشد، بازی Cryptokittes یک نمونه دیگر از برنامه های غیرمتمرکز"dApps" است، همچنین marketDAO یک سرویس اعتباری غیرمتمرکز است که از استیبل کوین Dai، پشتیبانی میکند.
کاربردهای برنامه غیرمتمرکز Dapps
تااینجا با Dappها، نحوه کار آنها، ویژگی ها، معایب و مزایا و ویژگی آن ها آشنا شدیم. درادامه بپردازیم به اصلی ترین موارد پیاده سازی شده برای استفاده از Dappها :
1- امورمالی غیرمتمرکز DeFi :
پلتفرمهای ارائه دهنده خدمات دیفای (DeFi)، همگی برنامههایی غیرمتمرکز هستند. این ها شامل؛ صرافیهای غیرمتمرکز (DEX)، سیستم وام دهی دیفای، پلتفرمهای ییلد فارمینگ(کشت سود) و استیکینگ (سپرده گذاری) و ... میشوند.
2- رسانههای اجتماعی :
Dapps میتواند کاربرد بالایی دررسانههای اجتماعی ایفا کند. پلتفرم steemit و peepeth از نمونههای محبوب میباشد، همچنین اورپیدیا "Everipedia" یک لغت نامه با محتوی رایگان و کاربردی دراین زمینه است.
3- بازی ها و صنعت GameFi :
بازیهای بلاکچینی و حتی پروژههای متاورسی نمونه دیگری از برنامههای غیرمتمرکز هستند. به بخش "بازیهای بلاکچینی" و "بهترین پروژههای متاورسی" مراجعه کنید تابا بهترین نمونه ها آشنا شوید.
4- دائو ها (DAO) :
DAO، به معنای سیستمهای مستقل و خودگرانی هستند که برای مدیریت جامعه محور و غیرمتمرکز استفاده میشوند. برخی از موفق ترین دائوها درحال حاضر شامل؛ LidoDAO، میکردائو MakerDAO و ... میشوند.
5- دیگر موارد :
از دیگر موارد استفاده Dapp ها میتوان به بانکداری، قمار، مشاور املاک، انتخابات، اینترنت اشیاء (IoT)، انرژیهای پاک و تایید هویت اشاره کرد.
سخن پایانی
دراین مقاله از عصر متاورس، به بررسی برنامه های غیرمتمرکز (Dapps) و نحوه کارآن ها پرداختیم. اگرچه چندسالی از ظهور این برنامه ها میگذرد، بااین حال هنوزهم یک فناوری نوپا به حساب آمده و تا پختگی و تکامل خود، فاصله زیادی دارد. Dapp نحوه مشاغل و صنایع محتلفی را دگرگون کرده و راهکارهای کاربردی به زندگی روزمره ما وارد میکند. Dapp ها بااستفاده از قراردادهای هوشمند تقویت شده و به لطف صنعت بلاکچین به وجود آمده اند.
اگر نیاز به مشاوره بیشتر دارید میتوانید در قسمت نظرات باما به اشتراک بگذارید و یا از طریق چت آنلاین با گروه عصر متاورس در ارتباط باشید. همچنین با عضویت در خبرنامه ما درپایین صفحه از آخرین اخبار بلاکچین و متاورس آگاه شوید.
0 نظر ثبت شده !
نظرات خود را با ما در میان بگذارید