توکنومیک (Tokenomics) چیست؟ بررسی توکنومیک کاردانو

مقدمه

توکنومیک یا Tokenomics چیست؟ با پیشرفت فناوری بلاکچین، امروزه هزاران دارایی رمزنگاری به وجود آمده، اما از کجا بفهمیم چه توکن یا رمزارزی، ارزش سرمایه گذاری دارد و چطور قیمت حقیقی آن هارا متوجه شویم؟ فرایند توکنومیک به ما کمک می کند تا بخشی از این پاسخ هارا پیدا کنیم.

توکنومیک Tokenomic چیست؟

Tokenomics از دو واژه Token و Economics به معنی اقتصاد تشکیل شده، بنابراین توکنومیک به معنای اقتصاد توکن است.

این مفهوم در واقع تمام مواردی که بر ارزش یک توکن یا رمزارز تاثیر دارد را بررسی می کند. پارامترهای اصلی که توسط توکنومیک بررسی می شود شامل؛ عرضه و تعداد توکن درگردش، پاداش ها و مزیت هایی که برای دارندگان آن توکن وجود دارد، نحوه ی صدور و توزیع آن و...، می شود.

به بیان ساده تر توکنومیک، به معنای ارزیابی توکن ها و انگیزه های اقتصادی آن هاست. تحلیل و بررسی عملکرد یک مؤلفه خاص، و عواملی که در بلندمدت بر ارزش توکن، تاثیر می گذارد. به طور کلی شامل هرچیزی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر ارزش یک توکن تاثیر دارد، این فرایند به کاربران و سرمایه‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎گذاران کمک می‎کند تا تصمیم بگیرند یک توکن، ارزش سرمایه گذاری دارد یا خیر.

 تمام دارایی های دیجیتال از مدل توکنومیک خاص خود، پیروی می کنند. یک پروژه رمزنگاری که از طراحی توکنومیک مناسبی برخوردار است، مشخصا برای هولدکردن (نگهداری طولانی مدت یک ارز) بسیار مناسب‎‎‎‎‎تر از یک پروژه رمزنگاری، بدون طراحی هوشمندانه است. اگرچه یک پروژه دارای ابزارهای شگفت انگیز و مفاهیم نوآورانه باشد، اما بدون توکنومیک مناسب، در جذب و نگهداری کاربران شکست خواهد خورد. به همین علت مؤسسان و توسعه دهندگان موفق، طراحی توکنومیک را بادقت نظر می گیرند، تا آن را برای کاربران و مالکان توکن جذاب کنند. 

مفاهیم توکنومیک

برای بررسی دقیق و داشتن اطلاعات کافی راجع به یک دارایی دیجیتال، باید جنبه های بسیاری را درنظر بگیرید. فاندامنتال، تکنیکال، اخبار های مربوطه و بسیاری موارد دیگر، به همین واسطه عموما به هنگام بررسی توکنومیک، همزمان فاندامنتال نیز بررسی می شود. اما به طور کلی توکنومیک به بررسی چهار پارامتر اصلی می پردازد که به شرح زیراست :

1- عرضه

عرضه یک توکن، به کل تعداد منتشر شده و قیمت اولیه آن توکن اشاره می کند. عرضه می تواند محدود باشد (مانند بیت کوین که به صورت محدود 21 میلیون از آن وجود دارد)، و یا نامحدود باشد، اما اکثر سکه ها و توکن ها دارای عرضه ی محدود هستند، و برنامه ای برای افزایش توکن های خود در آینده ندارند. 

در عرضه ی توکن ها، سه جنبه وجود دارد که آن هارا بررسی می کنیم : 

الف - عرضه ی در گردش 

به معنای تعداد کل توکن های صادر شده است، که درحال حاضر در گردش هستند. توجه کنید مقدار درصدی که یک توکن در بازار در گردش است، بر قیمت آن تاثیر می گذارد. به این صورت که هرچه عرضه ی درگردش بیشتر شود، قیمت کاهش می یابد. برای مثال؛ اگر بخواهیم ارزش دو توکن متفاوت را با ارزش بازار یکسان مقایسه کنیم، ارزش یک توکن با عرضه ی درگردش 1میلیارد عدد، گرانتر از ارزش یک توکن با عرضه ی درگردش 100 عدد، است. 

ب - عرضه ی کل 

منظور از عرضه ی کل، مجموع تعداد توکن هایی است که درحال حاضر وجود دارند، البته به استثنای توکن های سوزانده شده. 

ج - حداکثر عرضه 

حداکثر عرضه به معنای، حداکثر تعداد توکنی که می توان درآینده تولید کرد، و یا وجود خواهد داشت. برای برخی از توکن ها، حداکثر عرضه از پیش تعریف شده ای وجود ندارد. 

برای بررسی این مؤلفه (عرضه) باید توجه کنید که اگر عرضه ی درگردش یک توکن به طور پیوسته، آرام آرام و در طی زمان افزایش یابد، نتیجه می گیریم که ارزش آن در آینده افزایش خواهد یافت، و برعکس، اگر این میزان توکن در یک زمان یا به طور مکرر و زیاده از حد منتشر شود، احتمالا ارزش آن به زودی کاهش خواهد یافت. هنگام ارزیابی عرضه در توکنومیک، دانستن جنبه های الف، ب و ج (نام برده در بالا) مهم است. 

2- تقاضا

تقاضا، به معنای نرخی است که مصرف کنندگان در ازای یک محصول یا خدمات ارائه شده، می پردازند. در مورد بحث مقاله که توکن ها می باشد، این تقاضا به سودمندی پلتفرم ها یا خدمات ارائه شده توسط پروژه، مربوط می شود. که می توان گفت از استفاده از توکن برای پرداخت هرگونه خدمات در اکوسیستم ناشی می شود. درنتیجه اگر افراد بیشتری نیازمند استفاده از این خدمات باشند، تقاضا برای توکن افزایش می یابد و ارزش آن توکن را بالا می برد. 

بازده سرمایه گذاری ( ROI )، یکی از عواملی است که تقاضای یک توکن را افزایش می دهد، توکن های مختلف دارای بازده های متفاوتی هستند. به طور خلاصه ROI به معنای درصدی است که یک توکن از زمان عرضه ی اولیه تاکنون، به سرمایه گذاران خود سود رسانده است. برای مثال؛ قیمت اتریوم ETH در عرضه اولیه سکه(ICO) با فروش بیش از 60 میلیون ETH معادل 0.311 دلار بود. با درنظر گرفتن قیمت فعلی اتریوم ETH، بازده سرمایه گذاری(ROI) با نرخ سالانه بیش از 270 درصد می شود.

3- توزیع 

این فرایند می تواند براساس معیارهای عرضه و تقاضا، یا براساس تاریخ های فروش ( که از پیش تعیین شده و با توجه به نیاز پروژه است)، باشد. به طور کلی دو راه برای توزیع توکن در پروژه های بلاکچین وجود دارد :

الف - عرضه اولیه سکه (ICO) 

یک روش جمع آوری سرمایه برای راه اندازی پروژه های بلاکچینی است، این فرآیند عموما توسط قراردادهای هوشمند، کدگذاری می شود تا نتوان پیش از تاریخ معین شده، سکه هارا دریافت کرد. ICO توکن هارا طبق قراردادهای هوشمند و درازای سرمایه گذاری افراد در پروژه به سرمایه گذاران ارائه می دهد.  

ب - ارائه توکن های امنیتی (STO)

 نوعی عرضه ی عمومی است که درآن، اوراق بهادار دیجیتالی توکن شده با پشتیبانی فناوری بلاکچین به عنوان سهامی در یک دارایی نشان داده می شود. STOها منابع مالی دیجیتال را امکان پذیر می کنند، در حالی که همچنان با مقررات دولتی مطابقت دارند. توکن های امنیتی نیازمند مقررات گسترده ای هستند، بنابراین در مبادلات توکن معمولی معامله نمی شوند.

STO با ICO متفاوت است، STO ها با تعهدات قانونی اضافی همراه هستند، چون به دنبال رعایت قوانین امنیتی هستند، اما ICO ها شامل این قوانین نیستند.

 برای اطلاعات بیشتر راجع به توزیع توکن ها، می توانید مقاله نحوه ی شرکت در عرضه اولیه را مطالعه کنید

4- انجمن ها

کریپتو، یک اکوسیستم جامعه محور است، یعنی براساس روحیه ی جامعه ساخته شده است و این مسئله ریشه در خود فناوری دارد (ماهیت غیرمتمرکز و همتا به همتای فناوری بلاکچین).

این یک جامعه ی بسیار بزرگ است که از ماینرها ( دستگاه های استخراج )، کاربران عادی، علاقه مندان به ارزهای دیجیتال، توسعه دهندگان، رسانه ها، مؤسسات مالی، استارت آپ های مختلف و ... تشکیل شده. این جوامع برای به اشتراک گذاشتن ایده ها، حاکمیت، همکاری و تقویت وحدت وجود دارند.

اعضای انجمن، غالبا افرادی هستند که یک توکن را تبلیغ و ترویج می کنند، این افراد جلساتی را سازماندهی می کنند و طی آن به سؤالات در رسانه های مجازی ( مانند تلگرام و توییتر )، پاسخ می دهند و کد منبع بازی را ارائه می دهند و بااین کار سروصدای زیادی به پا می کنند.

بدون انجمن، توکن ها ارزشمندی کمتری دارند و کمتر نیز شناخته می شوند.  

تا اینجا فاکتور هایی، که فرایند توکنومیک، ارزیابی می کند را بررسی کردیم، اما از آن جایی که توکنومیک به ارزیابی توکن ها می پردازد، بهتراست انواع توکن هارا نیز، به صورت خلاصه بررسی کنیم.

انواع توکن ها

توکن هارا می توان باتوجه به این که چگونه با شرایط داده شده مطابقت دارند، به راحتی دسته بندی کرد. در زیر به انواع اصلی توکن ها می پردازیم :

الف - توکن های پلتفرم، توکن هایی هستند که برنامه های غیرمتمرکز (Dapps) را برای کاربردهای مختلف، ایجاد و پشتیبانی می کنند. این توکن ها از بلاکچینی که درآن ساخته شده اند، تغذیه می کنند تا از تراکنش های انجام شده، محافظت کنند. 

ب - توکن های تراکنش، برای انجام معاملات یا مبادله ی کالاها استفاده می شوند، یعنی به عنوان ارز بومی استفاده می شوند. (برای مثال از توکن MANA برای انجام معاملات در پلتفرم دیسنترالند، استفاده می شود).

ج - توکن های کاربردی، برای پرداخت درازای خدمات خاص استفاده می شوند. 

د - توکن های حاکمیتی، این توکن ها، نشان حاکمیتی دارند که باعث می شود با دراختیار داشتن این توکن ها بتوانید در رای گیری یا تصمیم گیری ها شرکت کنید، معمولا هر توکن حاکمیتی نمایانگر یک حق رای است.

اهمیت بررسی توکنومیک، برای سرمایه گذاران

نمی توان بیش از حد به اهمیت توکنومیک برای افرادی که به دنبال تجارت یا سرمایه گذاری در دارایی های دیجیتال هستند، تاکید کرد، اما این می تواند شمارا از برخی از ضرر ها نجات دهد، و شانس شمارا برای کسب سود بیشتر از سرمایه گذاری، افزایش دهد. 

به شدت توصیه می کنم، تازمانی که در مورد توکنومیک یک دارایی کریپتو تحقیق نکرده اید، هرگز روی آن سرمایه گذاری نکنید.

بررسی توکنومیک کاردانو ADA

همانطور که می دانید، بررسی توکنومیک تنها محدود به چند پارامتر اصلی آن نمی شود، برای بررسی دقیق تر باید نگاه کاملی به پیشینه ی پروژه، اهداف و خدماتی که ارائه می دهد، کاربران، سرمایه گذاران و تمام مسائل مربوط به آن، پرداخت. چراکه می توان گفت برای شناخت یک ارز یا توکن، فاندامنتال، تکنیکال و توکنومیک به گونه ای باهم ترکیب می شوند و بررسی توکنومیک نیاز به بررسی فاندامنتال یک پروژه نیز خواهد داشت؛ اما بررسی تمام این موارد در این مقاله نخواهد گنجید و ما برای تفهیم بهتر این مفهوم، تنها توکنومیک کاردانو را برای مثال بررسی می کنیم، برای بررسی عمیق تر، می توانید مقاله کاردانو Cardano را مطالعه کنید :

بررسی اجمالی اقتصاد کاردانو :

توکن ADA در شبکه کاردانو برای 3 مورد استفاده می شود

1- دارندگان توکن : سهامداران ADA می توانند با اعتبارسنجی در کاردانو، سود کسب کنند. برای اطلاعات بیشتر راجع به سرمایه گذاری، مقاله نحوه سپرده گذاری (Staking) را مطالعه کنید.

2- کارمزد ها : برنامه های غیرمتمرکز (Dapps)، از توکن ADA برای پرداخت تراکنش ها دراین شبکه استفاده می کنند.

3- نشان حاکمیتی : دارندگان توکن ADA می توانند در حاکمیت زنجیره ای شرکت کنند و درمورد پیشنهاد های توسعه، رای دهند. 

الف - بررسی توزیع اولیه توکن 

توکن ADA توسط یک عرضه ی اولیه (ICO)، که طی 5 مرحله فروش عمومی بود، توزیع شد. این فروش بین سپتامبر 2015 و فوریه 2017 برگزار شد، 25.927.070.538 ADA فروخته شد و 20 درصد از این مقدار (معادل 5.185.414.108 ADA)، بین سه نهاد اصلی ( بنیاد کاردانو، سازمان IOHK و EMURGO ) توزیع شد. 

بنابراین مجموع 31.112.484.646 ADA در راه اندازی رسمی کاردانو جمع آوری شد که در مجموع 13.887.515.354 ADA برای پاداش به سپرده گذاران در طی زمان، درشبکه ذخیره شد. 

1- فروش عمومی معادل 25.9 میلیارد ADA؛ و برابر با 57.6 درصد است

2- ذخیره معادل 13.9 میلیارد ADA و برابر با 30.9 درصد است

3- اختصاص به سازمان IOHK معادل 2.46 ADA و برابر با 5.5 درصد است

4- اختصاص به سازمان EMURGO معادل 2.07 میلیارد ADA و برابر با 4.6 درصد است 

5- اختصاص به بنیاد کاردانو 640 میلیون ADA و برابر با 1.4 درصد است

ب - بررسی عرضه توکن ADA

1- عرضه ی درگردش در زمان درج مقاله، معادل 33.5 میلیارد ADA است

2- حداکثر عرضه معادل 45 میلیارد ADA

3-  نرخ پاداش سالانه تخمینی بین 5 تا 6 درصد است

سخن پایانی

توکنومیک Tokenomics ارزهای دیجیتال، معمولا در وایت پیپر (توضیحات پروژه) آن ها درج می شود، که شامل عرضه، نرخ انتشار، نحوه تخصیص و توزیع آنهاست. بااین حال پروژه های کلاهبرداری نیز وجود دارند، بنابراین بهتر است به وایت پیپر پروژه اکتفا نکنید و خودتان شخصا درباره پروتکل ها تحقیق کنید. همچنین می توانید از متخصصان باتجربه درفضای کریپتو مشاوره بگیرید.